چرا بدن نمیتواند این ماده را تحمل کند؟
لاکتوز یک نوع شکر طبیعی است که در محصولات لبنی وجود دارد. این شکر در شیر و محصولات شیری تولید میشود و به عنوان منبع اصلی انرژی برای نوزادان استفاده میشود.
لاکتوز نه تنها در تامین انرژی برای بدن مهم است، بلکه در جذب کلسیم و حفظ سلامت استخوانها نیز نقش بسیار مهمی دارد. وقتی کلسیم به صورت محلول در خون وجود داشته باشد، به راحتی به استخوانها منتقل میشود و در فرایند ساخت استخوانها و تقویت آنها نقش مهمی دارد. بنابراین، لاکتوز در فرآیند هضم شیر و محصولات لبنی بهبود جذب کلسیم و افزایش سطح کلسیم خون کمک میکند، که در نتیجه به حفظ سلامت استخوانها و پیشگیری از بیماریهای مرتبط با استخوانها کمک میکند.
لاکتوز از دو قسمت گلوکز و گالاکتوز تشکیل شده است. آنزیم لاکتاز که در روده کوچک تولید میشود، لاکتوز را به این دو قسمت تجزیه میکند تا بتواند جذب شود. اگر به هر دلیلی آنزیم لاکتاز کافی تولید نشود یا غیرفعال باشد، لاکتوز قابل هضم نخواهد بود و ممکن است علائم حساسیت به لاکتوز ایجاد شود.
در این مقاله، به بررسی اهمیت لاکتوز، دلایل حساسیت به لاکتوز و راهکارهای جایگزین برای افراد حساس به لاکتوز میپردازیم.
اهمیت لاکتوز:
لاکتوز، منبع اصلی انرژی برای مغز و عضلات است. همچنین، لاکتوز کمک میکند تا کلسیم و ویتامین D در بدن جذب شوند و به سلامت استخوانها کمک میکند. برای افرادی که قادر به تحمل لاکتوز هستند، مصرف محصولات لبنی به عنوان یک قسمت مهم از رژیم غذایی توصیه میشود.
دلایل و علائم حساسیت به لاکتوز:
حساسیت به لاکتوز ممکن است به دلیل کمبود آنزیم لاکتاز در بدن یا نقص در عملکرد آنزیم باشد. در صورتی که بدن قادر به تولید آنزیم لاکتاز به میزان کافی نباشد، لاکتوز به صورت نتخابی هیدرولیز نمیشود و به روده بزرگ میرسد، که میتواند علائمی مانند
سوء هاضمه: از جمله علائم شایع حساسیت به لاکتوز میتوان به سوء هاضمه، احساس نفخ و تپش معده اشاره کرد. این علائم معمولاً در مدت زمان کوتاهی پس از مصرف محصولات شیری یا لاکتوز دار ظاهر میشوند.
اسهال: برخی از افراد حساس به لاکتوز ممکن است پس از مصرف محصولات حاوی لاکتوز با اسهال مواجه شوند. اسهال ممکن است به همراه علائم دیگری مانند نفخ، درد شکم و سوء هاضمه همراه باشد.
گاز و نفخ: مصرف لاکتوز در افراد حساس به آن میتواند باعث تولید بیش از حد گاز در روده شود، که باعث نفخ و تورم شکم میشود.
درد شکم: برخی افراد ممکن است پس از مصرف لاکتوز دچار درد و تحریک شکم شوند. این درد ممکن است به صورت مزمن یا تنشی باشد.
تهوع و استفراغ: در برخی موارد، حساسیت به لاکتوز میتواند باعث تهوع و استفراغ شود.
افزایش تولید اسید معده: مصرف لاکتوز در افراد حساس به آن ممکن است باعث افزایش تولید اسید معده شود و علائمی مانند سوزش معده و تهوع را ایجاد کند.
شاید از خودتان پرسیده باشید، آیا درمانی برای حساسیت به لاکتوز وجود دارد؟
بله، برای درمان حساسیت به لاکتوز روشهای مختلفی وجود دارد. در ادامه به برخی از راهکارهای درمانی اشاره میکنم:
اجتناب از محصولات لاکتوز دار: روش اصلی درمان حساسیت به لاکتوز اجتناب از محصولات لاکتوز دار است. این شامل شیر و محصولات شیری مانند ماست، پنیر و بستنی است. به جای آنها میتوان از محصولات بدون لاکتوز یا جایگزینهای گیاهی استفاده کرد.
مصرف محصولات لبنی بدون لاکتوز: برخی از شرکتها محصولات لبنی بدون لاکتوز را تولید میکنند. این محصولات شامل شیر بدون لاکتوز، ماست بدون لاکتوز، پنیر بدون لاکتوز و بستنی بدون لاکتوز است. آنها با استفاده از آنزیم لاکتاز قبل از مصرف، لاکتوز را هیدرولیز میکنند و میتوانند جایگزینی مناسب برای محصولات لبنی معمولی باشند.
مصرف مکمل آنزیم لاکتاز: در برخی موارد، مصرف مکمل آنزیم لاکتاز میتواند به کاهش علائم حساسیت به لاکتوز کمک کند. این آنزیم قبل از مصرف محصولات لاکتوز دار میتواند لاکتوز را به صورت قابل هضم تبدیل کند.
مصرف مکملهای کلسیم: در صورتی که افراد حساس به لاکتوز نتوانند از محصولات لبنی استفاده کنند، میتوانند از مکملهای کلسیم استفاده کنند. این مکملها معمولاً در قرص یا پودر قابل تهیه هستند و میتوانند نیاز روزانه به کلسیم را تأمین کنند.
علاوه بر این،افرادی که حساسیت به لاکتوز دارند، میتوانند از مواد غذایی جایگزین برای محصولات لبنی استفاده کنند. در زیر، به برخی از مواد غذایی جایگزین برای افراد حساس به لاکتوز اشاره خواهیم کرد:
محصولات لبنی بدون لاکتوز: در بازار، محصولات لبنی بدون لاکتوز مانند شیر بدون لاکتوز، ماست بدون لاکتوز و پنیر بدون لاکتوز موجود است. این محصولات با استفاده از آنزیم لاکتاز به گلوکز و گالاکتوز تجزیه میشوند و برای افراد حساس به لاکتوز قابل مصرف هستند.
محصولات گیاهی: برخی از محصولات گیاهی میتوانند به عنوان جایگزین محصولات لبنی استفاده شوند. مثلاً شیر سویا، ماست سویا و پنیر گیاهی از محصولات گیاهی پرمصرف هستند. این محصولات بدون لاکتوز هستند و میتوانند به عنوان جایگزین سالم برای محصولات لبنی باشند.
منابع غذایی غنی کلسیم: برخی از مواد غذایی غنی کلسیم غیر از محصولات لبنی نیز وجود دارند. مثلاً بادام، بروکلی، سبزیهای تارتار، اسفناج، سرخکردههای سیاه، تخم مرغ، سویا، آجیل و ماهی میتوانند منابع خوبی از کلسیم برای افراد حساس به لاکتوز باشند.
مهم است که افراد حساس به لاکتوز در انتخاب مواد غذایی جایگزین دقت کنند و از تهیه محصولاتی که واقعاً بدون لاکتوز هستند، اطمینان حاصل کنند. همچنین، ممکن است در برخی موارد، مشاوره از یک تغذیهشناس یا پزشک متخصص نیز مفید باشد تا تغذیه سالم و متنوعی را تجربه کنید.