توانبخشی بیماران مبتلا به پارکینسون
بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی پیش رونده است که منجر به بروز علائم حرکتی و رفتاری میشود. تا کنون دارویی برای درمان قطعی این بیماری کشف نشده و پزشکان استفاده از توانبخشی جهت بهبود اختلالات حرکتی را در کنار درمان دارویی تجویز میکنند. با انجام تمریناتی که در توانبخشی حرکتی توسط درمانگر مشخص میشود، پیشرفت در انجام کارهای روزمره زندگی و وابستگی کمتر به اطرافیان برای بیمار حاصل میشود. با این حال با گذشت زمان، بیماران خسته شده و به ندرت در برنامه های بازتوانی شرکت میکنند، زیرا محتوی برنامه های معمولی ممکن است تکراری، غیر انگیزشی و یا دشوار باشد. پیشرفت فناوری و گنجاندن آن در توانبخشی سنتی، گزینه های امیدوارکننده در توانبخشی بیماران مبتلا به پارکینسون است.
علائم پارکینسون
بیماری پارکینسون (PD; Disease Parkinson)، یک اختلال پیش رونده تخریبی سیستم عصبی است. نقص در تولید دوپامین و کاهش سطح این ماده شیمیایی در مغز باعث بروز عالئم حرکتی و رفتاری می شود. علائم حرکتی با لرزش، سفتی عضلات، کندی حرکت و بی ثباتی شناخته می شوند و برای نشانه های رفتاری می توان به علائمی همچون بی تفاوتی، اضطراب، افسردگی و اختالالت شناختی اشاره کرد. شروع این بیماری اغلب بین سن 50 تا 60 سالگی افراد رخ می دهد و به مرور زمان بیماری پیشرفت کرده، عملکرد و استقلال فردی را محدود میکند. تاکنون هیچ روشی برای درمان قطعی این بیماری کشف نشده است، با این حال با مصرف بهینه دارویی تا حدودی از علائم آن کاسته می شود.
فناوری در بهبود پارکینسون
واقعیت مجازی (VR; Reality Virtual) فناوری است که به کاربر اجازه میدهد تا به طور مستقیم با یک محیط شبیه سازی شده توسط کامپیوتر، تعامل داشته باشد. در حالی که ما در دنیای واقعی از حواس پنج گانه برای کسب اطلاعات استفاده میکنیم، هدست های VR نیز با استفاده از تولید تصاویر، صداها و سایر احساسات واقعی با استفاده از یک رابط انسان ـ ماشین حضور فیزیکی افراد را در محیط مجازی شبیه سازی میکنند.
هدست های VR از یک نمایشگر با صفحه نمایش کوچک که روی سر و در مقابل چشم ها قرار میگیرند و گوشی هایی برای دریافت صدا تشکیل شده اند
دلیل اصلی استفاده از مداخلات VR، توانایی آن ها در ارائه محیط های لذت بخش، جذاب و انگیزشی با استفاده از یک محیط شبیه سازی شده و ارائه بازخورد دقیق است همچنین با توجه به اینکه بیماران در حین استفاده از این فناوری کاملا در بازی غوطه ور می شوند و توجه آن ها به احساس درد فیزیکی معطوف نمی شود، تمرینات خود را بهتر انجام می دهند. به مزایای دیگری همچون انعطاف پذیری، آموزش و انگیزش بیمار، تغییرپذیری بر اساس سابقه بیمار، شفافیت در ذخیره سازی داده ها و دسترسی به داده ها از طریق رسانه های آنلاین، امکان استفاده از این سیستم در محیط امن همچون منزل بیمار و امکان تعامل بهتر با محیط شبیه سازی شده می توان اشاره کرد.
معایت سیستم VR
از معایب سیستم VR می توان سطح و محتوای نامناسب تمرینات برای توانبخشی، استفاده از عملکردهای جبرانی و ایجاد صدمه بیشتر، اهمیت دادن به امتیازات بازی به جای اهمیت دادن به کیفیت تمرین نام برد. حالت تهوع، سردرد، تشنج، استرس، خطر زمین خوردن نیز باعث محدودیت استفاده از این ابزار می شود. سیستم های VR برای همه افراد مقرون به صرفه و قابل خرید نیستند
هنگام استفاده از هدست VR، کاربر کاملا در بازی غوطه ور شده و با محیط واقعی ارتباطی نداشته و آگاهی خود از محیط واقعی را از دست می دهد و همین امر باعث برخورد با اشیا یا زمین خوردن می شود.
طی تحقیقات انجام شده بین دو گروه از افراد مراجعه کننده به مرکز توانبخشی، پس از انجام تمرینات مشاهده شد که تمرین VR در مقایسه با گروه توانبخشی مرسوم به طور قابل توجهی عملکرد بهتری داشت.
این یافته ها نشان می دهد که برنامه توانبخشی VR نسبت به برنامه توانبخشی مرسوم در بهبود کلی مؤثرتر بود.
مطالعه ای با هدف بررسی اثرات ترکیب فناوری VR و تصویرسازی حرکتی (MI; Imagery Motor) بر تعادل، عملکرد حرکتی و فعالیت روزانه زندگی بیماران مبتلا به PD انجام شد. 44 فرد مبتلا به PD به دو گروه مداخله و کنترل تقسیم شدند. گروه کنترل درمان توانبخشی معمول را دریافت کردند و گروه مداخله از تمرینات ترکیبی VR و MI استفاده کردند
گروه مداخله، بهبود قابل توجهی در عملکرد حرکتی نسبت به گروه کنترل داشتند. نتیجه به این صورت بیان شد که ترکیب VR و MI علاوه بر توانبخشی مرسوم به طور قابل توجهی عملکرد حرکتی، تعادل را در بیماران مبتلا به PD بهبود میبخشد.
در آینده ای نزدیک این فناوری ها پیشرفته تر هم می شوند.
