دیابت، نوعی بیماری متابولیک (سوخت و ساز مواد غذایی) مزمن است. ماجرا از آنجا آغاز می‌شود که هورمونی به نام انسولین عملکرد خود را از دست می‌دهد. این هورمون توسط غده پانکراس یا همان لوزالمعده ترشح می‌شود. وظیفه اصلی آن، این است که گلوکز را به سمت سلول‌های بدن هدایت کند. زمانی که انسولین در انجام وظیفه خود ناتوان است، گلوکز به جای ورود به سلول، در خون انباشته می‌شود و به این ترتیب سطح آن در بدن بالا می‌رود.
دیابت را به 5 نوع اصلی تقسیم می کنند:
- دیابت نوع ۱
- دیابت نوع ۲
- دیابت بارداری
- پیش دیابت
- دیابت بی‌مزه
پیش دیابت چیست؟
قبل از ایجاد دیابت بسیاری از افراد مبتلا به پیش دیابت می شوند. میزان قند خون این افراد بالاتر از حد طبیعی است ولی نه به آن اندازه که در تعریف دیابت گنجانده شود. پیش دیابت بسیار شایع است، اما خبر خوب اینکه قابل برگشت هم هست.
نکات زیر نکاتی کلیدی هستند که در کنترل پیش دیابت و جلوگیری از تبدیل آن به دیابت به ما کمک می‌کنند:
کاهش وزن: کاهش مقدار حتی کم وزن 5 تا 7 درصد می‌تواند تاثیر بسزایی داشته باشد.
ورزش مداوم: 150 دقیقه در هفته ورزش مثل راه رفتن تند، یا سی دقیقه در روز، پنج روز در هفته
تغذیه مناسب و سالم
کنترل استرس
از شایع و رایج‌ترین علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تکرر ادرار
- احساس تشنگی شدید و نوشیدن مایعات زیاد
- گرسنگی شدید
- خستگی زیاد
- اختلالات بینایی مانند تاری دید
- زخمی که به خوبی ترمیم نمی‌شود.
- خشکی دهان
- کاهش وزن بی‌دلیل
بعد از آنکه علائم دیابت مانند: خستگی،تشنگی و گرسنگی زیاد،تکرر ادرار،تاری دید،کاهش وزن و… مورد بررسی قرار گرفتند، چه دیابت نوع یک و چه نوع دو و چه دیابت بارداری داشته باشید، می توانید با یک دستگاه قند خون (گلوکومتر) میزان سطح گلوکز خون خود را در عرض ده تا بیست ثانیه آزمایش کنید.
مزیت های دستگاه گلوکومتر:
سبک و قابل حمل در هر زمان و مکانی است. دریافت نتیجه آن بسیار سریع است.
وسیله ای است که می توانید قند خون را به طور مکرر کنترل کنید و برای انجام تست فقط یک قطره خون کافی است.
به کمک این دستگاه می توانید اثرات دارویی و فعالیت های ورزشی را بر بهبود علائم دیابت کنترل کنید.
دفعات انجام این تست بستگی به نوع خاص و نحوه درمان دیابت دارد و در می یابید که چه ساعتی و چند بار در روز میزان قند خون را چک کنید.
آزمایش های مورد نیاز تشخيص دیابت
با مراجعه به آزمایشگاه می توانید آزمایش های تشخیص دیابت را به چند صورت انجام دهید.
آزمایش قند خون پلاسما( FBG):
مرسوم ترین آزمایش در بین پزشکان این نوع است، زیرا به زمان کمتری برای دریافت نتیجه احتیاج است و حتماً برای انجام این تست، بیمار باید بین ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشد.
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی(OGTT):
در این نوع تست ابتدا میزان قند خون اندازه گیری می شود و بعد یک نوشیدنی قندی به فرد داده می شود و پس از ۲ ساعت دوباره سطح قند خون فرد آزمایش می شود. این روش از دقت بالایی برخوردار است و برای انجام این آزمایش بیمار حتماً باید ناشتا باشد.
تست دیابت تصادفی:
در این نوع آزمایش ناشتا بدون چندان اهمیتی ندارد و برخلاف دو آزمایش قبلی در هر ساعتی از شبانه روز می توانید این تست را انجام دهید. اگر در این نوع آزمایش مقدار قند خون تصادفی، بیشتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر باشد، مشخص می شود که فرد به دیابت مبتلا شده است.
آزمایش ادرار:
این نوع آزمایش در صورتی انجام می پذیرد که تشخیص دیابت نوع یک در فرد، ثابت شده باشد. زمانی که بدن برای تولید انرژی از بافت چربی به جای قند خون استفاده کند،کتون بادی تولید می شود. با انجام این تست، میزان کتون بادی ها مورد بررسی قرار می گیرند و اگر به مقدار فراوانی در ادرار یافت شوند یعنی فرد دچار بیماری دیابت شده است.
چه کسانی به دیابت مبتلا می‌شوند؟
وجود یک یا چند مورد از علایم زیر که به علایم خطر در دیابت موسوم هستند، احتمال ایجاد دیابت در فرد را بالا می برد:
- افراد کم تحرک
- سابقه دیابت در بستگان درجه یک
- سابقه دیابت بارداری یا تولد نوزاد با وزن بالا
- افرادی که به علت فشار خون بالا تحت درمان هستند.
- زنان با سندرم تخمدان پلی کیستیک
- وجود هموگلوبین A1C مساوی یا بیشتر از %5.7 یا اختلال تحمل گلوکز در آزمایش خون یا اختلال گلوکز ناشتا در آزمایش‌های قبلی
- ابتلا به بیماری‌های همراه با مقاومت به انسولین (مانند چاقی شدید)
- سابقه بیماری‌های قلبی عروقی
- چربی خون بالا
عوارض دیابت:
همان‌طور که در ابتدا اشاره کردیم، بیش از نیمی از مبتلایان به دیابت از بیماری خود آگاه نیستند. عدم آگاهی از دیابت و بالا ماندن قند خون می‌تواند در طولانی مدت به دلیل عدم تشخیص به موقع و کنترل نکردن قند خون، عوارض خطرناکی را برای بیماران به همراه داشته باشد.
بیماری های کلیوی
تاری دید و نابینایی
آسیب های قلبی – عروقی
عفونت های دندان و لثه
آسیب اعصاب
آسیب به پا
بخشی از آسیب های ناشی از دیابت میباشد.
