ونتیلاتور (Ventilator) یا دستگاه تنفس مصنوعی، دستگاهی است که با توجه به شرایط بیمار به عمل تنفس کمک می کند و یا برای بیمارانی که قادر به تنفس نیستند، تنفس را بصورت کامل انجام می دهد. دستگاه به نحوی طراحی شده است تا هوای قابل تنفس (در صورت نیاز هوا با درصد اکسیژن بیشتر) را به داخل ریه ها بفرستد و سپس دی اکسید کربن را از ریه ها خارج کند. از ونتیلاتورها به صورت عمده در بخش های مراقبت ویژه، بخش اورژانس و بیهوشی استفاده می شود. نوعی از ونتیلاتور به نام ,ونتیلاتور پرتابل نیز برای استفاده در آمبولانس، همچنین در شرایط بحرانی، مناطق صنعتی، بیمارستان صحرایی و مکان های امدادی بدون تجهیزات پیشرفته و همچنین در هواپیما مورد استفاده قرار می گیرد ضمن این که برای نگهداری از بیمار در منزل (Home Care) نیز می توان از دستگاه ونتیلاتور پرتابل استفاده نمود. با توجه به شرایط بیمار ونتیلاتور می تواند فشار،حجم و زمان تنفس را کنترل و یا محدود سازد.
هدف استفاده از دستگاه کمک تنفسی ونتیلاتور Ventilator(ﺗﻬﻮﯾﻪ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ) چیست؟
ﻫﺪف اصلی استفاده از دستگاه کمک تنفسی ونتیلاتور ventilator (برقراری تهویه مصنوعی) درﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎری ﻫﺎی رﯾﻮی ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﻗﺮاری ﺗﻬﻮﯾﻪ مکانیکی و ﺣﻤﺎﯾﺖ از رﯾﻪ ﻫـﺎ ﺗـﺎ زﻣـﺎن رﻓـﻊ علت زمینه ساز، ﻧﯿﺎز ﻫﺎی ﺗﻬﻮﯾﻪ ای و اﮐﺴﯿﮋﻧﺎﺳﯿﻮن ﺑﯿﻤﺎر ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﮔﺮدد. در واقع وﻧﺘﯿﻼﺗﻮر ﺑﺎﻋـﺚ درﻣـﺎن ﺑﯿﻤـﺎری ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﯿﻤﺎر را زﻧـﺪه ﻧﮕـﻪ دارد ﺗـﺎ ﺑﯿﻤﺎری زﻣﯿﻨﻪ ای درﻣﺎن ﺷﻮد. گروه پزشکی و کادر درمان همواره در تلاشند که اگر شرایط بیمار اجازه دهد هر چه زودتر بیمار را از دستگاه ونتیلاتور جدا کنند. ﺑﻌﻀﯽ از ﺑﯿﻤﺎران ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎﻋﺖ ﺑﻌﻀـﯽ ﭼﻨـﺪ روز و ﮔﺮوﻫﯽ ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه دارﻧﺪ و ﮔﺎﻫﯽ ﺑﯿﻤﺎران ﺑﺮای ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ دﺳـﺘﮕﺎه وﻧﺘﯿﻼﺗـﻮر دارﻧﺪ.
ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﻫﺪاف ﺗﻬﻮﯾﻪ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:
۱- ﺣﻔﻆ و ﺑﺮﻗﺮاری ﺗﻬﻮﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ آﻟﻮﺋﻮﻟﯽ ﺟﻬﺖ ﺟﺬب اﮐﺴﯿﮋن و دﻓﻊ co2 از بدن
۲- ﺗﺠﻮﯾﺰ اﮐﺴﯿﮋن ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ مورد ﻧﯿﺎز ﺟﻬﺖ اﺻﻼح اﻧﻮاع ﻫﯿﭙﻮﮐﺴمی
۳- ﺗﺠﻮﯾﺰ ﮔﺎز ﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺠﻢ رﯾﻪ ﻫﺎ و ﮐﺎﻫﺶ اﺑﺘﻼ ﺑﻪ آﺗﻠﮑﺘﺎزی
۴- اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﻣﺜﺒﺖ در اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎزدم (PEEP) ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮ ﮔﯿﺮی از ﮐﻼﭘﺲ راﻫﻬﺎی ﻫﻮاﯾﯽ و ﺑﻬﺒﻮد اﮐﺴﯿﮋﻧﺎﺳﯿﻮن ﺑﯿﻤﺎر
۵- ﺑﺮﻗﺮاری و ﺣﻔﻆ ﺗﻨﻔﺲ ﺑﺎ ﻃﺮح ﺗﻬﻮﯾﻪ ﻣﻨﺎسب
۶- ﺑﺮﻗﺮاری ﻣﺠﺪد ﺗﻨﻔﺲ در ﺑﯿﻤﺎران دﭼﺎر اﯾﺴﺖ ﺗﻨﻔﺲ ﯾﺎ ﺑﯿﻤﺎراﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﻔﺲ ارادی آﻧﻬﺎ ﮐﺎراﯾﯽ ﻻزم ﺟﻬـﺖ ﺟـﺬب اﮐﺴـﯿﮋن یا دفع CO2 را ﻧﺪارند
۷- در ﻧﺎرﺳﺎﯾﯽ ﺣﺎد ﺗﻨﻔﺴﯽ ﺑﺎ ﻋﻼﯾم Pa CO2 > 50 mhg ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ H < 7/3 P
۸- ﺑﻪ ﻋﻨﻮان درﻣﺎن ﮐﻤﮑﯽ در ﺑﯿﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎری ﻫﺎی ﻣﺰﻣﻦ اﻧﺴﺪادی
۹- ﺑﻪ ﻋﻨﻮان درﻣﺎن ﮐﻤﮑﯽ در ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ و رﯾﻪ ﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﻧﻈﯿـﺮ ﺗﺮوﻣﺎﻫـﺎی وﺳـﯿﻊ وارده ﺑـﻪ ﺗﻮراﮐﺲ
ﻣﻮارداﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﺗﻬﻮﯾﻪ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ:
۱- دﭘﺮﺳﯿﻮن ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﻨﻔﺴﯽ در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺮﮐﺰی ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آﭘﻨﻪ ﻧﺎﺷـﯽ از ﻣﺼـﺮف داروﻫـﺎ و ﺿـﺎﯾﻌﺎت ﻣﻐـﺰی ﮐـﻪ ﮐـﻪ روی مراﮐﺰ ﺗﻨﻔﺴﯽ اﺛﺮ ﺗﻀﻌﯿﻔﯽ دارﻧد.
۲- ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﺟﻤﺠﻤﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺎﻫﺶ ﺳﻄﺢ CO2
۳- درﻣﺎن ﻋﻼﻣﺘﯽ ﻫﯿﭙﻮﮐﺴﻤﯽ ﻣﻘﺎوم
۴- درﻣﺎن ﮐﻤﮑﯽ در ﺑﯿﻤﺎری ﻫﺎی ﺣﺎد ﺗﻨﻔﺴﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﻆ ﺳﻄﺢ ﻣﻨﺎﺳﺐ PaO2 و Co2 Pa
۵- اﺧﺘﻼل در ﺣﺮﮐﺎت ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻓﻠﺞ ﯾﺎ ﺿﻌﻒ ﺷﺪﯾﺪ ﻋﻀﻼت ﺗﻨﻔﺴﯽ در ﺑﯿﻤﺎری ﻫﺎﯾﯽ مانند ﻣﯿﺎﺳـﺘﻨﯽ ﮔـﺮاو ، ﮔﻠـﯿﻦ ﺑﺎره ۶- Flail Chest ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺣﺪاﻗﻞ دو دﻧﺪه از دو ﻧﺎحیه
۷- ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺟﺮاﺣﯽ ﻗﻠﺐ ﺑﺎز ﺑﻪ ﻣﺪت ۶ تا ۲۴ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی از ﻫﯿﭙﻮﮐﺴﯽ و ﻫﯿﭙﺮﮐﺎﭘﻨﯽ
۱۰ مورد مراقبتی ضروری برای بیمارانی که با دستگاه تهویه مکانیکی (ونتیلاتور) نفس می کشند:
به احتمال زیاد، در بسیاری از موارد، پرستاران از بیمارانی که با دستگاه تهویه مصنوعی نفس می کشند مراقبت می کنند.
آشنایی با اصطلاحات بکاربرده شده در زمینه ونتیلاتورها لازمه شناخت این دستگاه می باشد که در ادامه این اصطلاحات پرکاربرد آورده شده است:
نرخ تنفس
نرخ تنفس (Rate of Breaths) تعداد تنفس در دقیقه می باشد که بصورت طبیعی برای بزرگسالان بین 12 تا 16 تنفس در دقیقه و برای نوزادان این نرخ بیشتر است.
حجم تنفس
حجم تنفس (Volume of Breaths) که بصورت رایج با واحد میلی لیتر (ml) اندازه گیری می شود و به آن حجم جاری ( Tidal Volume) نیز گفته می شود، حجمی از هواست که در طول یک دم وارد ریه ها می شود. این حجم در حالت طبیعی برای بزرگسالان حدود 500 میلی لیتر می باشد.
قدرت انطباق ریه و مقاومت راه هوایی
میزان سهولت ریه به کشش برای افزایش حجم و دریافت حجم هوای تنفسی لازم و همینطور مقاومت راه هوایی میزان مقاومتی است که هوا هنگام عبور از راه های هوایی با آن مواجه می شود.
ونتیلاتور چگونه کار می کند ؟
ابتدا یک لوله از طریق دهان یا بینـی در نـاي بیمـار گذاشــته مــی شــود ( در مــواردي کــه اســتفاده از دستگاه مکانیکی طولانی شود یک سوراخ در ناحیـه جلو گردن روي نـاي انجـام مـی شـود و یـک لولـه درون ناي گذاشته شده و دستگاه به َآنجا وصل می شـود ) و بیمـار از طریـق یـک لولـه خرطـومی بـه دستگاه وصل می شود. دستگاه ونتیلاتور با فشـار مثبت هوا و اکسیژن را به داخل ریه می فرستد و از همان طریق بازدم هوا از ریه تخلیه می شود
تنظیمات و مدهای ونتیلاتور
ونتیلاتورها تنظیمات بسیاری دارند که هنگام استفاده، با توجه به شرایط بیمار تنظیم می شوند تا بهترین عملکرد را دستگاه داشته باشد.
• FIO2 : میزان اکسیژنی که توسط ونتیلاتور در هر دم به بیمار تحویل داده می شود.
• نرخ (Rate): تعداد تنفسی که در هر دقیقه توسط ونتیلاتور به بیمار اعمال می شود.
• حجم جاری (Tidal Volume): حجمی هوا/گاز که در هر تنفس به بیمار تحویل داده می شود.
• فشار اوج دمی Peak inspiratory pressure(PIP): بالاترین میزان فشاری که در هنگام دم به ریه های بیمار اعمال می شود و توسط کاربر قابل تنظیم است که معمولاً با واحد فشار cmH2O اندازه گیری می شود.
• حساسیت (Sensitivity): حساسیت ونتیلاتور به تنفس آگاهانه و یا تلاش برای تنفس توسط بیمار است که هنگامی که این تلاش توسط دستگاه تشخیص داده شود برای کمک به تنفس بیمار و یا تنفس مصنوعی شروع بکار می کند.
• ماکزیمم جریان (Peak Flow): مقدار جریانی از هوا/گاز که در هر تنفس مصنوعی به بیمار اعمال می شود.
• زمان دم و بازدم (Inspiratory and expiratory times): مدت زمانی که برای یک چرخه کامل تنفس مورد نیاز است. معمولاً زمان بازدم دو تا سه برابر زمان دم می باشد.
• چرخه تنفس (Cycling): تنفس هایی که توسط ونتیلاتورها اعمال می شوند، می توانند Volume Cycled، Time Cycled و یا Flow Cycled باشند و با توجه به نوع عملکرد دستگاه دم مصنوعی را متوقف کرده و به بیمار اجازه بازدم می دهد.
• محدودیت (Limit): این امکان را به ونتیلاتور می دهد تا برای حجم، فشار و زمان تنفس محدودیت مشخص شود.
سازندگان ونتیلاتورها برای دستگاه ها مدها و حالات تنفسی مختلفی را فراهم ساخته اند که مشخصه نحوه و زمان تنفس مصنوعی هستند. در ادامه مدهایی از ونتیلاتور که رایج هستند و بیشتر در مراقبت های منزل استفاده می شوند آورده شده است:
• Assist/control) A/C) : در این مد فشار و یا حجم تنفسی را کنترل می کند و در هر بار تنفس چه تنفس توسط بیمار شروع شده باشد چه توسط دستگاه، دستگاه مقدار تنفس یکسانی را با توجه به تنظیمات نرخ تنفس، تحویل بیمار می دهد.
• Continuous positive airway pressure ventilation) CPAP): در این حالت تمامی مراحل تنفس توسط خود بیمار انجام می شود و دستگاه در این مد درصد اکسیژنی که تحویل داده می شود را کنترل می کند و همچنین میزان حجم و یا فشاری از هوا را که تکمیل کننده تنفس بیمار است اعمال می کند. در این مد بیمار حجم جاری تنفسی و تعداد تنفس آگاهانه را مشخص می کند. در این مد دستگاه می تواند در صورت نیاز فشار مثبتی را هنگام دم بیمار بوجود آورد تا تنفس را برای بیمار آسان تر کند.
• Synchronized intermittent mandatory ventilation) SIMV): در این حالت دستگاه تنفس مصنوعی را با تنفس آگاهانه بیمار هماهنگ می سازد. در واقع این مد از دستگاه ترکیبی هماهنگ شده از حالت تنفس مصنوعی کامل توسط دستگاه و تنفس آگاهانه خود بیمار می باشد.
• Pressure control ventilation) PCV or PC): حالتی از تنفس مصنوعی است که در مدهای (A/C) و یا (SIMV) قابل استفاده است و هدفش تنظیم مقدار مشخصی از فشار هنگام دم می باشد. نرخ جریان تنفس با توجه به نیاز بیمار و مشخصات شخصی ریه بیمار مانند قدرت انطباق ریه و مقاومت راه های هوایی، تغییر می کند. در مد PC زمان دم نیز تنظیم می شود.
• Pressure support ventilation) PSV or PS): حالتی از تنفس آگاهانه است که در مدهای (CPAP) و یا (SIMV) قابل استفاده است هدفش تنظیم فشار دم می باشد شبیه به حالت PC ولی در حالت PS دم هنگامی که ریه ها پر می شوند متوقف می شود و جریان تحویلی تا میزان مشخصی که برای دستگاه تنطیم شده است کاهش می یابد. در این مد بیمار نرخ تنفس، زمان دم، حجم جاری و نرخ جریان را تعیین می کند.
• Positive end expiratory pressure) PEEP): در این فشار مثبت در انتهای بازدم اعمال می شود تا از بسته شدن کامل ریه ها جلوگیری شود.
تهیه و تنظیم :
نشاط خسروی- میکروبیولوژیست
منبع:
https://www.cdc.gov
