---

تومور مغزی یک توده یا رشد غیر طبیعی سلول ها در مغز میباشد انواع مختلفی از تومور های مغزی وجود دارد که برخی از آنها غیر قابل تشخیص هستند (خوش خیم) و برخی سرطانی یا بد خیم هستند. در تعریف تومور مغزی باید گفت رشد یک توده غیرطبیعی در مغز است که امکان دارد خوش خیم یا بدخیم باشد یا به عبارتی نوعی نئوپلاسم داخل جمجمه ای سخت و تو پُر، و یا یک تومور (رشد غیر طبیعی سلولی)، در داخل مغز و یا کانال مرکزی نخاع است.

تومور های مغزی میتوانند در مغز شروع شوند یا در قسمت های دیگر بدن آغاز شوند و سپس به سمت مغز گسترش یابد. سرعت رشد تومور های مغزی میتواند متفاوت باشد؛سرعت رشد و همچنین محل تومور مغزی تعیین کننده آن است که چگونه عملکرد سیستم عصبی را تحت تاثیر قرار میدهد درمان تومور مغزی بستگی به نوع و اندازه و محل ایجاد آن دارد.

بیش از 90 درصد افرادی که سردرد دارند تومور مغزی ندارند؛ پس این چند مورد را به عنوان علائم خطر سردرد به ذهن بسپارید:سردرد صبحگاهی که علیرغم شدت زیاد در صبح به تدریج تا ظهر بهتر و کمتر میشود؛ سردردی که روز به روز و هفته به هفته در حال تشدید است و معمولا به داروهای مسکن جواب نمیدهد؛ اگر سردرد مزمن قبلی مثل میگرن به تازگی در حال بدتر شدن است یا فرم آن عوض شده و در نهایت اینکه علایم مهم دیگری مثل تهوع، استفراغ، تاری دید، اختلال در راه رفتن و یا ضعف در اندامها در کنار سردرد ایجاد شود.

مهمترین دلیل بروز شایعترین تومورهای مغزی چیزیست که در اختیار کسی نیست؛ ژنتیک! سابقه تومور مغزی در خانواده، سابقه هر نوع سرطان در نقاط دیگر بدن در فرد، تشنج، هر نوع خواب آلودگی یا کاهش سطح هوشیاری، تغییرات تدریجی در عملکرد مغزی که ممکن است طی چند هفته یا چند ماه به تدریج بدتر و بدتر شود مثل تاری دید، دوبینی، سرگیجه، کاهش شنوایی، اشکال در درک طعم یا بوی غذا، اختلال تعادل، احساس ضعف در دست یا پا و تغییرات پیشرونده خلقی مانند پرخاشگری، افسردگی یا بدبینی.

اما در این میان بد نیست چند علامت شایع بیماران که معمولا نشانه خطر نیستند اما باعث نگرانی میشوند نیز بیان شود:شروع ناگهانی سردرد به دنبال فشار عصبی؛ ایجاد و تشدید سردرد از حدود ظهر تا شب؛ تهوع و استفراغ همراه با درد شکم، تاری دید و سردرد به دنبال فشار کاری یا مطالعه طولانی، گزگز و بی حسی دستها و دهان خصوصا به دنبال استرس، فراموشی گهگاه خصوصا همراه با خستگی یا استرس و ایجاد ناگهانی سرگیجه و تهوع بصورت گردش اتاق دور سر.

قطعا داشتن اطلاعات بیشتر در مورد آنچه تهدید واقعی است باعث آرامش و جلوگیری از ایجاد ترس در صورت مشاهده علائم ظاهرا نگران کننده خواهد شد. بهتر است مهمترین و شایعترین علائم آن را بشناسیم تا بتوانیم به موقع برای بررسی و درمان اقدام کنیم. از طرفی ترس و نگرانی به خاطر بروز هر علامتی هم مخل آرامش خواهد بود، خصوصا اگر با علامت شایعی مثل سردرد روبرو باشیم؛ باید اطلاعاتمان در مورد اهمیت این علائم بیشتر باشد تا با مواجهه با آنها به جراح مغز و اعصاب مراجعه کنیم.

علائم تومور مغزی :

اصلی ترین علامت تومور، سردرد است که اکثر مواقع نوع سردرد به گونه ای است که بیمار برای اولین بار آن را تجربه می کند و در واقع با سردردهای دیگر فرق دارد چراکه این سردردها شدید و مداوم هستند و باعث اختلال در خواب و بیدارشدن بیمار در نیمه شب می شوند و با خوردن داروهای آرام بخش و مسکن کاهش نمی یابند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد ؟

در صورتی که علائم و نشانه های که ذکر شد و در شما ادامه پیدا کرد، به پزشک مراجعه کنید.

تومور های مغزی که از مغز شروع میشوند

تومور های مغزی اولیه، در خود مغز یا در بافت های نزدیک مغز مثل غشا های پوشش دهنده آن ، اعصاب جمجمه، غده هیپوفیز یا غدد پینال ایجاد می شود. این تومور ها زمانی شروع میشوند که سلول های طبیعی و نرمال به جهش های در DNA های خود دست پیدا میکنند.

این جهش ها به سلول ها اجازه رشد و تقسیم شدن میدهد و تا زمان مرگ سلول های سالم به زندگیخود ادمه میدهند. در نتیجه توده ای از سلول های غیر طبیعی ایجاد می شود که تومور را تشکیل می دهد. در بزرگسالان تومور های مغزی اولیه بسیار کمتر از تومور های ثانویه مغزی هستند.(که در این شرایط سرطان در جاهای دیگر آغاز میشود و بعد به مغز میرسد)

انواع مختلفی از تومور های اولیه مغز وجود دارد:

گلیوماس:

این تومورها در مغز یا نخاع شروع میشوند و شامل آستروسیتوم ها ، اپندیموما، گلوبلاستوما، الیگوستروکتومی ها والیگودندرولیوم هامیشود.

مننژیوم:

یک مننژیوم ، یک تومور است که از غشا های مغز و نخاع منینژ تشکیل میشود.که اکثر آنها غیر قابل تشخیص میباشد.

نوروم آکوستیک:

این تومور ها خوش خیم هستند و در اعصاب که کنترل توازن و شنوایی را از گوش داخلی به مغز کنترل میکند ، توسعه میابد.

آدنوم هیپوفیز:

اینها اغلب خوش خیم هستند و در غده هیپو فیز مغز ایجاد میشود.این تومور ها میتواند با تاثیر بر روی هورمون های هیپوفیز کل بدن را تحت تاثیر قرار دهند.

مدولوبلاستوم:

این ها شایع ترین تومور های سرطانی در کودکان میباشند. در قسمت پسین مغز شروع میشوند و تمایل دارند که از طریق مایع نخاعی گسترش یابند. این تومور ها در بزرگسالان کمتر اتفاق میوفتد.

تومور های سلول های بنیادی:

این تومور ها ممکن است در کودکی که در آن بیضه ها و یا تخمدان ها شکل میگیرند، ایجاد شود.که گاهی میتوانند بر سایر قسمت های بدن مانند مغز نیز تاثیر بگذارند.

کرانیوفارنژیوم:

این تومور های نابارور در نزدیکی غده هیپوفیز که در آن هورمون های ترشح میشود که بسیاری از اعمال بدن را کنترل میکنند، شروع می شود.

همانطور که گسترش میابد، میتواند غده هیپوفیز و دیگر ساختار های مغز را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

سرطانی که در جاهای دیگری از بدن شروع میشود و به مغز میرسد ( تومور های ثانویه یا متاستاتیک):

اینگونه تومور ها نتیجه تومور های سرطانی هستند که در جاهای دیگر بدن شروع میشوند و سپس به مغز میرسند.تومور های مغزی ثانویه اغلب در افرادی که سابقه سرطان دارند رخ میدهد اما به ندرت ممکن است اولین نشانه سرطان باشد که در جاهای دیگر از بدن ایجاد شده است.

این نوع تومور ها در بزرگسالان بسیار شایع تر از تومور های اولیه مغز می باشد.هر گونه سرطان می تواند به مغز منتقل شود.

عوامل خطر تومور مغزی:

در اکثر افراد مبتلا به تومور های اولیه ، علت تومور مشخص نیست اما پزشکان برخی عوامل را شناسایی کردن که ممکن است خطر ابتلا به تومور مغزی را افزایش دهد که عبارتند از :

تاریخچه خانوادگی تومورهای مغزی:

بخش کوچکی از تومورهای مغزی در افرادی رخ می دهد که دارای سابقه خانوادگی تومور می باشند و و یا یک خانواده ای که سابقه ژنتیک بیماری سندروم در آنها زیاد باشد. این علائم، احتمال ابتلا به تومور مفزی را افزایش می دهند.

قرار گرفتن در معرض اشعه:

افرادی که در معرض تابش یونیزه قرار گرفته اند ،خطر ابتلا به تومور مغزی را افزایش میدهند. نمونه های از این اشعه پرتو درمانی است که برای درمان سرطان استفاده میشود.

روش های نوین تشخیص تومور مغزی :

اگر مشکوک به تومور مغزی هستید، پزشک ممکن است آزمایش و روش های زیادی را به شما توصیه کند. مانند:

یک معاینه عصبی:

در این معاینه ممکن است که بینایی، شنوایی ، تعادل ، هماهنگی ، قدرت و عکس العمل شما را بررسی کند.ایجاد مشکل در چند نایه و عملکرد ممکن است سرنخی درباره مشکل مغزی باشد.

آزمایشات تصویربرداری:

این نوع آزمایشات ( MRI )، معمولا برای تشخیص و بررسی تومور مغزی استفاده می شود. در برخی موارد، ممکن است رنگ از طریق سیاه رگ به بازوی شما در حین ام آر آی تزریق شود. تعدادی از اجزای اسکن ام آر آی – از جمله ام آر آی عملکردی، ام آر آی پرفوژن و MRI  طیف سنجی رزونانس مغناطیسی- می توانند به پزشک شما کمک کنند، تا تومور را ارزیابی کرده و درمان را برنامه ریزی کنند.

گاهی اوقات دیگر آزمایش های تصویربرداری از جمله پرتونگاری کامپیوتری ( CT ) توصیه می شود. توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) برای تصویربرداری از مغز مورد استفاده قرار می گیرد، اما به طور کلی فقط برای ایجاد تصاویر سرطان مغز مفید تست و برای انواع دیگر سرطان مفید نیست.

آزمایش ها برای پیدا کردن سرطان در بخش های دیگر بدن:

اگر مشکوک به این باشید که تومور مغزی شما می تواند ناشی از سرطانی باشد که از ناحیه دیگری از بدن پخش شده ، پزشک ممکن است آزمایش ها و قدم هایی را برای تعیین محل سرطان به شما توصیه کند مثلا ممکن است یکCT  یا PIT بدهد تا به دنبال نشانه هایی از سرطان ریه باشد.

جمع آوری و تست یک نمونه از بافت غیر عادی (نمونه برداری):

نمونه برداری می تواند به عنوان بخشی از عملیاتی برای از بین بردن تومور مغزی انجام شود، یا نمونه برداری می تواند با استفاده از سوزن انجام شود.

نمونه برداری از مغز بسیار حساس است، زیرا ممکن است به وسیله عملیات گسترده تری صدمه بزند؛ جراح سوراخ کوچکی در جمجمه شما را ایجاد می کند سپس یک سوزن نازک از طریق سوراخ وارد می شود و بافت با استفاده از سوزن، که اغلب توسط سی تی اسکن یا ام آر آی هدایت می شود، برداشته می شود.

نمونه توسط میکروسکوپ دیده می شود تا مشخص شود که آیا غده سرطانی یا خوش خیم است یا خیر ، تست های آزمایشگاهی پیچیده می تواند به پزشک در مورد گزینه های درمانی شما کمک کند.

درمان های رایج طب مدرن برای درمان تومور مغزی

درمان یک تومور مغزی به نوع، اندازه و مکان تومور و همچنین سلامت کلی و ترجیحات شما بستگی دارد.

جراحی:

اگر تومور مغزی در جایی واقع باشد که بتوان عمل شود، جراح تلاش خواهد کرد تا هر چه بیشتر تومور مغزی را از بین ببرد.در برخی موارد، تومورها کوچک و ساده هستند تا از بافت مغزی اطراف جدا شوند، که عمل جراحی کامل را ممکن می سازد.

در موارد دیگر، تومورها می توانند از بافت اطراف جدا شوند و یا در نزدیکی مناطق حساس در مغز شما قرار بگیرند و جراحی را خطرناک و سخت می کند در این شرایط، پزشک بیش ترین میزان تومور را که ایمن است برمی دارد. حتی برداشتن بخشی از تومور مغزی می تواند به کاهش علائم و نشانه های شما کمک کند.

خطرات جراحی:

جراحی برای برداشتن تومور مغزی خطراتی را دارد، مانند عفونت و خونریزی:خطرات دیگری ممکن است به قسمتی از مغز شما که در آن تومور قرار دارد، بستگی داشته باشد.

به عنوان مثال، جراحی روی یک تومور در نزدیکی اعصاب که به چشم متصل می شود ممکن است ریسک از دست دادن بینایی را به همراه داشته باشد.

پرتو درمانی یا تشعشع درمانی و عوارض آن :

اشعه درمانی تیره ای از انرژی بالاست، مانند اشعه های ایکس یا پروتون ها به منظور کشتن سلول های تومور مورد استفاده قرار می گیرد.

درمان با تشعشع می تواند از یک ماشین در خارج از بدن شما (تابش پرتوی بیرونی) باشد، یا در موارد بسیار نادر، تشعشع را می توان در بدن شما نزدیک به تومور مغزی (براکی تراپی) قرار بگیرد.

اشعه نور خارجی می تواند تنها بر روی ناحیه مغز شما متمرکز شود که تومور در آن واقع شده است و یا می تواند به کلی رویتمام مغز شما اعمال شود (تشعشع کل مغزی).

تشعشع کل مغز اغلب برای درمان سرطان مورد استفاده قرار می گیرد که از قسمت های دیگر بدن به مغز منتقل می شود و تومورهای متعددی را در مغز شکل می دهد.

یک فرم جدیدتر از پرتو درمانی با استفاده از تیره ای از پروتون است، برای استفاده در افراد مبتلا به تومور مغزی مورد مطالعه قرار گرفته است.

برای توموری که بسیار نزدیک به نواحی حساس مغز هستند، پرتو درمانی با پروتون ممکن است خطر اثرات جانبی مرتبط با تشعشعات را کاهش دهد.

پرتو درمانی با پروتون بسیار موثرتر از پرتو درمانی استاندارد با اشعه ایکس است و عوارض جانبی تشعشع درمانی به نوع و دوز تشعشع که شما دریافت می کنید بستگی دارد.

عوارض جانبی مشترک در طول زمان، یا بلافاصله پس از تشعشع به وجود می آید، مانند خستگی، سردرد، از دست رفتن حافظه و خارش پوستسر.

رادیوتراپی:

رادیوتراپی عمل جراحی به سنتی نیست برعکس در این نوع از انواع متعددی از تشعشع استفاده می کنند تا یک شکل بسیار متمرکز از عملیات تشعشع برای کشتن سلول های تومور در یک ناحیه بسیار کوچک ایجاد شود.

هر پرتو از تشعشع به طور خاص قدرتمند است، اما نقطه ای که همه تیرها با آن برخورد می کنند – در تومور مغزی – مقدار بسیار زیادی تشعشع دریافت می کند تا سلول های تومور را بکشد.

انواع مختلفی از تکنولوژی مورد استفاده در رادیوتراپی برای انتقال تشعشع برای درمان تومورهای مغزی، مانند چاقو گاما یا شتاب ده خطی وجود دارد.

رادیوتراپی معمولاً در یک درمان انجام می شود و در اغلب موارد می توانید همان روز به خانه بروید.

شیمی درمانی:

شیمی درمانی از داروها برای کشتن سلول های تومور استفاده می کند. شیمی درمانی را می توان به شکل قرص مصرف کرد و یا به رگ تزریق کرد (درون وریدی).شیمی درمانی اغلب برای درمان تومورهای مغزی مورد استفاده قرار می گیرد (تمودار)، که به عنوان یک قرص مصرف می شود.

داروهای شیمی درمانی بسته به نوع سرطان به کار می روند.

عوارض جانبی شیمی درمانی:

عوارض جانبی شیمی درمانی به نوع و مقدار دارویی که شما دریافت می کنید بستگی دارد.

شیمی درمانی می تواند موجب تهوع، استفراغ و ریزش مو شود.آزمایش های سلول های تومور مغزی شما می تواند مشخص کند که سلول های تومور مغزی شما می تواند شیمی درمانی شود یا خیر.نوع تومور مغزی نیز در تعیین این که آیا شیمی درمانی توصیه می شود یا خیر، مفید است.

درمان هدفمند دارویی:

درمان های هدفمند دارویی بر اختلالات خاصی که در سلول های سرطانی وجود دارد، متمرکز هستندبا مسدود کردن این اختلالات، درمان های هدفمند دارویی می تواند باعث مرگ سلول های سرطانی شود.

داروهای درمانی برای انواع خاصی از تومورهای مغزی در دسترس هستند، و بسیاری دیگر در انواع درمان ها بعد از این مورد انجام می شوند.

توان بخشی پس از درمان

از آنجا که تومورهای مغزی می توانند در بخش هایی از مغز رشد کنند که مهارت های حرکتی، گفتاری، دیدی و تفکری را کنترل می کنند، توان بخشی ممکن است بخش ضروری بازیابی باشد.

توصیه ها پزشک در توان بخشی:

· درمان فیزیکی برای کمک به شما در بازیابی توانایی های حرکتی و یا قدرت ماهیچه ای

· کار درمانی حرفه ای که به شما کمک می کند به فعالیت های روزمره خود برگردید، از جمله کار، بعد از یک تومور مغزی یا دیگر بیماری ها

· گفتار درمانی با متخصصان در مشکلات گفتاری (پاتولوژیست گفتاری) می تواند به شما کمک کند تا صحبت کنید

· آموزش خصوصی کودکان در سن مدرسه، برای کمک تا بتوانند با تغییرات در حافظه و تفکر پس از یک تومور مغزی کنار بیایند.