این روزها نیز همانند روزهای نخستین شیوع این بیماری که بیش از هرچیز ماسک ها و دستکش های مصرف شده در سطح خیابان ها و معابر هر رهگذری را از حضور مهمانی ناخوانده مطلع می کرد، نیم نگاهی در معابر و کنار سطل های زباله خبر از ماندگارشدن ویروس کرونا و ناچاری افراد از استفاده از ماسک و دستکش می هد.
با وجود تاکیدات بسیار پزشکان و متخصصان بر رعایت پروتکل های بهداشتی در دفع صحیح و اصولی پسماندهایی مانند ماسک و دستکش های مصرف شده اما همچنان تعداد زیادی ماسک و دستکش رها شده در سطح معابر نظر هر عابری را جلب می کند.
با باز شدن مراکز درمانی و مطب ها نیز حجم این پسماندها و دفع غیر اصولی آنها توسط مراکز درمانی خصوصی بیشتر شده است در حالیکه انتظار از این مراکز رعایت هرچه بیشتر پروتکل های بهداشتی و دفع صحیح و اصولی پسماندها و در نظر گرفتن فضاها مناسب برای دفع دستکش ها و ماسک ها مراجعه کنندگان است.
در حالیکه حجم قابل توجهی از این پسماندها روزانه در معابر و مراکز درمانی خصوصی به طرز ناصحیحی دفع می شود و انتظار مردم از دفع سریع این پسماندها از سطح شهرها و انتقال به سایت پسماندهای عفونی است. طبق قانون مدیریت پسماندها و آئین نامه اجرایی پسماندهای پزشکی، هر تولیدکننده پسماند پزشکی موظف است که نسبت به بی خطرسازی پسماندهای تولید شده با تایید حفاظت محیط زیست اقدام کند.
از زمان شیوع کرونا تاکنون عملکردهای سختگیرانه تری برای نظارت ها اعمال می شود و با موارد تخلف نیز برخورد شده است. پسماندهای ماسک و دستکش آلوده شهروندان علاوه بر آلودگی منظری در سطح شهرها به دلیل آلودگی ویروسی باید مدیریت شوند و پس از ایزوله سازی و بی خطر سازی درمکان های مناسب پسماندهای بیمارستانی و عفونی دفن شوند. این پسماندها باید در سطل های زباله درب بسته دفع شده و مطابق با دستورالعمل و پروتکل تعریف شده به صورت ویژه بی خطرسازی و در محل پسماندهای پزشکی دفن شوند.
نکات کلی:
• تعبیه ظروف حاوی ماده‌ی گندزدای دست (بر پایه‌ی الکل) در کنار درب ورودی سرویس‌های بهداشتی. لازم است پیش از ورود و به‌ویژه در زمان خروج دست‌ها ضدعفونی شود
• حذف اسپری‌های خوشبو کننده‌ی دستی و جایگزین نمودن فرم خودکار آن
• نصب دستورالعمل شستن دست‌ها برای پیشگیری از انتقال بیماری‌های تنفسی، به تعداد کافی در محل سرویس‌های بهداشتی
• باز بودن پنجره‌ها و استفاده از هواکش و سیستم تهویه‌ی مناسب در سرویس‌های بهداشتی
• وجود سیستم لوله‌کشی برای استفاده از مایع دستشویی و یا ظروف دیواری در محل سرویس‌های بهداشتی. لازم به ذکر است که مخزن مایع می‌بایست به صورت مداوم چک شده تا در صورت خالی بودن، با مایع دستشویی استاندارد پر شود
• وجود دستمال کاغذي در محل سرویس بهداشتی
• وجود مواد شوینده و گندزدا و تجهیزات جهت نظافت به مقدار کافی• تعویض تی‌ها و دیگر ابزار مصرفی بصورت هفتگی یا در زمان آلودگی فراوان
• جدا بودن مراحل نظافت و گندزدایی محل از یکدیگر. ابتدا باید محل از آلودگی‌ها پاک شده و سپس گندزدایی گردد
• کشیدن تی و نظافت کف، دیوارها، روشویی و کاسه‌ی توالت
• نظافت آینه‌ها با مواد شوینده و گندزدای مناسب (الکل ۷۰ درصد)
• بررسی سلامت کارکرد شیرهای آب و نظافت آنها با مواد شوینده و گندزدای مناسب (وایتکس ۰.۵ تا ۱ درصد)
• ضدعفونی کردن سرویس‌های بهداشتی هر دو ساعت یکبار
• استفاده از دستمال‌های یکبار مصرف جهت نظافت روشویی (شیر و کاسه) (برای نظافت کف و سطوح غیر شیشه‌ای از گندزدا بر پایه‌ی محلول سفیدکننده و برای نظافت سطوح شیشه‌ای از گندزدا بر پایه‌ی الکل استفاده شود)
• جمع‌آوری دستمال‌های‌کاغذی استفاده شده و وسایل یکبار مصرف در کیسه‌های پلاستیکی محکم و سطل‌های دربدار پدالی و خالی نمودن سطل‌های زباله طی دو نوبت در روززمان
گندزدایی:
نظافت و گندزدایی سرویس بهداشتی از جمله روشویی می‌بایست به‌صورت مکرر (حداکثر هر ۲ ساعت یکبار) انجام پذیرد.
نظافت و گندزدایی سطوحی که دارای تماس مشترک است به‌صورت پاشش محلول سفیدکننده پنج دهم درصد تا ۱ درصد (ملح هیپوکلریت) یا الکل ۷۰ درصد و ماندگاری آن بر روی سطوح برای حداقل یک دقیقه انجام گیرد.
شست‌و‌شو و گندزدایی سطوح:
۱-محلول گندزدا باید روزانه تهیه و استفاده شود (به‌ویژه در خصوص هیپوکلریت سدیم).
۲-محلول گندزدا باید با آب سرد معمولی تهیه گردد.
۳-فرد مسئول باید از ماسک و لباس کار مناسب مانند دستکش و گان‌های ضدآب با آستین بلند استفاده کند (در صورتی که گان در دسترس نباشد می‌توان از لباس مناسب با حداکثر پوشش استفاده نمود).
۴-از تماس دست با چشم و بینی در حین گندزدایی اجتناب شود.
۵-در صورت کثیف‌شدن یا آسیب‌دیدن دستکش‌ها باید دور انداخته شده و از دستکش جدید استفاده شود.توجه: ماسک‌ها تنها زمانی موثر خواهند بود که به‌درستی استفاده و بر روی صورت فیکس شوند و در صورت آسیب دیدن ماسک حین کار، می‌بایست تعویض شوند.
برای اطمینان از فیکس شدن ماسک بر روی صورت و جلوگیری از نشت احتمالی هوا از اطراف آن، قبل از ورود به محل آلوده باید ماسک را بر روی صورت گذاشته و صحت روش استفاده‌ی آن چک شود.
۶-جهت زدودن و کاهش بار میکروبی سطوح از عوامل بیماری‌زا، ابتدا سطوح با دستمال آغشته به مواد شوینده نظافت گردد.
۷-پس از انجام مرحله‌ی پاک‌سازی و نظافت سطوح، گندزدایی توسط دستمالی که با محلول گندزدا خیس شده است انجام گیرد. در این مرحله دستمال در ظرفی که حاوی محلول گندزدا است غوطه‌ور شده و پس از آب‌گیری، بر روی کلیه سطوحی که در تماس مشترک است کشیده میشود به‌طوری که سطح مورد نظر کاملا خیس شده باشد. چنانه سطح مورد نظر سطحی وسیع باشد، غوطه‌ور نمودن دستمال در محلول گندزدا و مرطوب نمودن مجدد آن ضروری است. (برای گندزدایی لازم است که ماده‌ی گندزدا حداقل به‌مدت ۱ دقیقه بر روی سطوح باقی بماند).
۸-لازم است رطوبت ناشی از مواد گندزدا به‌صورت خودبه‌خودی خشک شده و از خشک‌کردن آن با دستمالی دیگر خودداری شود.
۹-نظافت را می‌بایست از یک نقطه آغاز و بدون برداشتن دستمال، در سوی دیگر به پایان رساند (مگر جهت غوطه‌ور نمودن مجدد دستمال در محلول گندزدا).
۱۰-ماندگاری محلول گندزدا بر روی سطوح برای مدت ۱ الی ۲ دقیقه جهت اثر بخشی، امری ضروری است.
۱۱-در زمان نظافت سطوح، استفاده از دستمال‌های یکبار مصرف ترجیح داده میشود اما در صورت استفاده از دستمال پارچه‌ای، توصیه میشود حداقل ۲ دستمال مجزا جهت نظافت سطوح درنظر گرفته شده و پس از هر بار مصرف، دستمال‌ها شسته و گندزدایی شود تا برای استفاده‌ی بعدی آماده گردد.
۱۲-پس از گندزدایی هر سطح، دستمال مربوطه باید مجددا در ظرف حاوی محلول گندزدا غوطه‌ور گردیده و پس از آب‌گیری محلول اضافی، دستمال برای سطوح بعدی استفاده شود. استفاده از تنها یک دستمال برای دو قسمت مجزا، بدون استفاده از محلول گندزدای جدید، جایز نیست.
۱۳-در صورت آلودگی و کثیف شدن دستمال‌ها لازم است دستمال تمیز جایگزین گردد.
۱۴-کف محل ابتدا باید یکبار نظافت شده و سپس با ماده‌ی ضدعفونی‌کننده وایتکس پنج دهم تا ۱ درصد تی کشیده شود.
۱۵-لازم است در حین کار با ترکیبات گندزدا، از جریان یافتن مناسب هوا در محل گندزدایی اطمینان حاصل نموده تا انتشار بخارات مواد گندزدا در فضای بسته سبب مسمومیت نگردد.
۱۶-پس از اتمام عملیات گندزدایی، لازم است تا تمام تجهیزات یک‌بارمصرف استفاده‌شده دور ریخته شود.
۱۷-تجهیزات استفاده‌شده برای گندزدایی سرویس‌های بهداشتی نباید در سایر قسمت‌ها استفاده شود. تجهیزات پاک‌کننده، پس از اتمام گندزدایی یک سرویس و قبل از شروع گندزدایی سرویس بهداشتیِ دیگر، می‌بایست ضدعفونی شوند. برای این کار، تجهیزات مذکور باید در محلول گندزدا بر پایه وایتکس (یا اتانول ۷۰ درصد) غوطه‌ور گردند. در صورت امکان، بهتر است این تجهیزات جدا از سایر وسایل نگهداری شوند. همچنین “سطل تی‌شور” نیز قبل از پرشدن مجدد، باید با آب داغ و صابون شسته شده و یا ضدعفونی گردد.
۱۸-کیسه‌های زباله بلافاصله از محیط خارج و معدوم شوند.
۱۹-پس از پایان عملیات گندزدایی، وسایل حفاظت شخصی یک‌بارمصرف مورد استفاده، بلافاصله از بدن جدا شده و در ظروف زباله‌ی دربدار دور انداخته شوند. سپس دست‌ها با آب‌وصابون و به خوبی شسته شده یا با ضدعفونی‌کننده‌های پایه الکل ضدعفونی گردند.ماده‌ی مناسب برای گندزدایی، محلول‌های از پیش آماده‌ی هیپوکلریت سدیم پنج دهم درصد (سفید کننده) یا الکل ۷۰ درصد است ودر صورت کمبود یا عدم وجود اسپری‌های ضدعفونی‌کننده‌ی شرکتی و الکل، می‌توان با استفاده از سدیم هیپوکلریت خالص (وایتکس ۵ درصد) و آب، محلول گندزدایی تهیه کرد که ایمن و موثر باشد.
دستورالعمل جمع‌آوری و دفع زباله:
• زباله می‌بایست در سطل زباله‌ی دربدار جمع‌آوری شود.
• در صورت پارگی یا سوراخ‌شدن کیسهی زباله، لازم است با رعایت حداکثر ایمنی فردی، کیسهی پاره یا سوراخ‌شده بدون خارج‌شدن محتویات آن، در کیسهی جدیدی قرار داده شود.
• در صورت نشت محتویات کیسه یا سطل زباله به بیرون، علاوه بر دورکردن افراد از محیط، لازم است جمع‌آوری و بسته‌بندی مجدد زباله‌ها و گندزدایی کامل و دقیق محل با رعایت حداکثر ایمنی فردی انجام پذیرد.
• جمع‌آوری زباله باید با پوشیدن ماسک و دستکش صورت گرفته و تلاش شود تا تماس با سطح آلوده به کمترین حد ممکن برسد. همچنین پس از اتمام فرآیند دفع زباله، دستکش و ماسک مصرفی باید دور ریخته شود.
• پس از جمع‌آوری زباله‌ی هر سطل، باید کیسهی موجود در سطل تعویض شود. همچنین به‌منظور جلوگیری از شیوع و گسترش آلودگی، کیسه زباله‌ی هر سرویس باید در داخل سرویس گره زده شده و با درِ باز به سرویس‌های دیگر منتقل نشود.
• هنگام جمع‌آوری و دفع زباله، با دیگر وسایل جانبی (نظیر موبایل، کیف پول و…) به هیچ عنوان تماس حاصل نشود.
- هنگام جمع‌آوری و دفع زباله، از تماس دست با صورت و چشم پرهیز شود.
- پس از اتمام فرآیند دفع زباله، دست‌ها به خوبی با آب‌وصابون شسته شده و یا با ضدعفونی‌کننده با پایه‌ی الکل ضدعفونی شود.
تهیه و تنظیم:
نشاط خسروی – میکروبیولوژیست
منبع:
استراتژی کنترل و مدیریت ویروس کرونا در سازمان فناوری اطلاعات ایران
