تست های تشخیصی ویروس کرونا

 با توجه به اهمیت همه گیری ویروس کرونا و لزوم آگاهی از علایم و تفسیر نتایج آزمایش، گروه خسرو مدیسا طب مطالبی را راجع به آزمایش های تشخیصی ویروس کرونا برای آشنایی بیشتر شما جمع آوری کرده که در ادامه شما را به مطالعه آن دعوت مینماییم. روش های آزمایشگاهی جهت تشخیص ویروس کروناروش های مختلفی برای آزمایش سویه جدید ویروس کرونا وجود دارد. بیشتر آنها آزمایش های: 1) مولکولی 2) سرولوژیکی 3) سی تی اسکن سینه هستند.

آزمایش مولکولی

 

 

 

 

اگر شما یکی از علائم ابتلا به بیماری عفونی حاد تنفسی کرونا Covid-19 مثل سرفه، تب شدید و درد شدید بدن را داشته باشید، انجام این آزمایش برای شما ضروری است. آزمایش ژنتیکی ریل تایم پی سی آر (RT-PCR) ، از طرف سازمان‌های بهداشت جهانی و مرکز کنترل بیماری‌های عفونی،  به عنوان  دقیق‌ترین روش تشخیصی ویروس کرونا  SARS-CoV-2 یا کووید-19 (COVID-19) معرفی شده است. با استفاده از این تست ماده ژنتیکی ویروس کرونا Covid-19 که RNA نامیده می شود، در نمونه های دستگاه تنفسی، بینی و حلق  شناسایی می شود. بر اساس نتایج حاصل از روش RT-PCR می‌توان اطلاعات دقیقی از حضور و تعداد ویروس کووید-۱۹ موجود در نمونه‌‌های بالینی را مورد بررسی و شدت بیماری فرد بدست آورد. از این‌رو، این روش در تشخیص و بررسی روند درمان بیماری کووید-۱۹ بسیار قابل اعتماد می‌باشد. در حال حاضر تستهای سرولوِژی با روش الیزا (ELISA) برای تشخیص سابقه ابتلا به بیماری کووید-۱۹ پیشنهاد می شوند. با این وجود بر اساس نتایج بدست آمده از مطالعات اپیدمیولوژیک، تفسیر نتایج منفی بدست آمده از آزمایش‌های سرولوژیک قابل اعتماد نمی باشد. بطور معمول در افرادی که علائم شدید بیماری کووید-19 به صورت تب بالا، سرفه خشک، درد یا فشار در ناحیه قفسه سینه و مشکلات تنفسی مانند تنگی  یا کوتاه شدن نفس بروز می‌کند، انجام تست کرونا RT-PCR ضروری می‌باشد تا در زمان مناسب مراقبتهای مفید و درمان انجام پذیرد. همچنین قدرت انتقال بالای ویروس کووید-19 ضرورت تشخیص به هنگام آلودگی به ویروس با انجام تست مولکولی را به منظور جلوگیری از ابتلای اطرافیان شاخص تر می نماید. برای انجام تست مولکولی کووید-19 در گروه‌های افراد پر خطر ضرورت بیشتری دارد. براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، افراد پر خطر برای ابتلا به بیماری کووید-۱۹ عبارتند از: افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری های زمینه‌ ای همچون فشار خون بالا، مشکلات قلب و ریه، دیابت، اختلالات سیستم ایمنی، و سرطان. کارمندان بخش مراقبت‌های پزشکی نیز در گروه افراد پر خطر قرار گرفته می‌شوند و به محض نشان دادن علائم خفیف بیماری ملزم به انجام تست COVID-19 RT-PCR می‌باشند. باید توجه داشت که در افراد مشکوک مبتلا به عفونت کووید-۱۹با علائم بسیار شدید و پیشرفته بیماری، نیاز به انجام این آزمایش نمی‌باشد و در کوتاه‌ترین زمان ممکن می‌بایست تحت مراقبت‌های بیمارستانی قرار گیرند. آزمایش کرونا به روش RT-PCR تنها روش تشخیص قطعی این بیماری می‌باشد. پس از ورود ویروس به مجاری‌تنفسی فوقانی فرد (بینی و حلق)، ذره ویروسی در آنجا ساکن می‌شود. در این شرایط بیمار علائم خفیفی از بیماری را همچون بدن‌ درد، آبریزش بینی، گلودرد و اسهال بروز می‌دهد. در صورتی که سیستم ایمنی فرد در وضعیت مناسب نباشد (افراد مسن یا مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای) و یا شدت آلودگی فرد زیاد باشد (کادر بهداشت و درمان)، آنتی‌بادی‌های اختصاصی و کافی برای از بین بردن ویروس ترشح نمی‌شود. در این صورت ویروس کرونا در بدن بیمار زنده مانده و به سمت مناطق تحتانی دستگاه تنفس (نای، نایژه و ریه‌) پیشروی می‌کند. علائم بیماری کرونا شدت بیشتری پیدا کرده و به صورت تب، سرفه خشک و احساس خستگی مشاهده می‌شوند. با دسترسی ویروس کووید-۱۹ به ریه بیمار، ویروس از طریق پروتئین‌های سطحی خود به سلول های ریه اتصال می یابد، به درون آنها وارد می‌شود و با در اختیار گرفتن سیستم ژنتیکی فرد شروع به تکثیر می‌کند. در این مرحله سلول های ریه بیمار به کارخانه تولید ویروس تبدیل می شوند. ویروس کووید-۱۹ پس از تکثیر فراوان در هریک از سلول‌های ریه آنها را تخریب کرده و از آنها خارج می شود، سپس به درون سلول های دیگر وارد می‌شود و شدت عفونت افزایش می یابد. بنابراین تمام قطرات و ترشحات تنفسی فرد آلوده به ویروس کووید-۱۹ حاوی ذرات ویروس کووید-19 می باشند.

 آزمایش های سرولوژی

 

 

 

 

آزمایش آنتی بادی کرونا یکی از روشهای تشخیص عفونت کرونا ویروسی SARS-CoV-2 یا کووید-19 (COVID-19) می‌باشد که بصورت سرولوژی و بر اساس روش الایزا انجام می‌گیرد. این روش از نظر سازمان بهداشت جهانی به عنوان یک ابزار کمکی به منظور بررسی سابقه آلودگی  فرد با ویروس کووید-19،  مورد تایید می‌باشد. در حال حاضر این تست به دلیل قیمت ارزان، دسترسی راحت، مدت زمان کوتاه انجامآزمایش، نمونه‌گیری راحت، و عدم نیاز به تجهیزات آزمایشگاهی بسیار تخصصی به‌عنوان یک روش‌ رایج برای بررسی سابقه آلودگی افراد به ویروس SARS-CoV-2 به‌کار برده می‌شود. در روش سرولوژیکی الایزا، در نمونه خون افراد وجود فاکتورهای ایمنی زای ضد ویروس کووید-19 به نام آنتی بادی ارزیابی می‌شوند آنتی بادی های اختصاصی یا ایمونوگلوبولین ام (IgM) و جی (IgG)  آنتی‌بادی‌ها که ایمونوگلوبولین یا پادتن نیز نامیده می شوند، فاکتورهای ایمنی‌زای اختصاصی و از جنس پروتئین می باشند. وجود آنتی‌بادی در خون نشان دهنده پاسخ سیستم ایمنی فرد نسبت به عوامل عفونی مختلف می‌باشد. در افراد سالم پس از ورود ویروس-کووید-19، IgM به عنوان اولین آنتی‌بادی ضد ویروس تولید می‌شود. با گذشت زمان آنتی بادی اختصاصی‌تری به نام IgG تولید می شود. مقدار این آنتی‌بادی ها به تدریج افزایش می‌یابد و برای مدتی در خون باقی می‌ماند. بر این اساس در روش سرولوژیکی الایزا، از طریق ارزیابی وجود آنتی‌بادی‌های اختصاصی ضد ویروس کووید- 19 (تیتراسیون آنتی‌بادی‌های اختصاصی) سابقه مواجه افراد با ویروس قابل بررسی است. تفسیر نتایج حاصل از این تست باید توسط پزشک و با توجه به سوابق بالینی و اجتماعی فرد انجام گیرد. با استفاده از این تست افراد بدون علامت اما آلوده به ویروس کووید-19 که به عنوان ناقلین سالم در نظر گرفته می‌شوند،  نیز قابل شناسایی می‌باشند. انجام آزمایش سرولوژی الایزا در افرادی که سیستم ایمنی آنها دچار اختلال می باشد (افراد مبتلا به بیماری های خودایمنی یا سرطان) و یا مصرف‌کنندگان داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مانند کورتون، پیشنهاد نمی شود. بر اساس دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی بهترین زمان انجام تست آنتی بادی کرونا به روش  الایزا SARS-CoV-2 IgG,IgM از اواخر هفته دوم تا اواسط هفته سوم پس از مواجهه فرد با عوامل پر خطر یا بروز علائم بالینی بیماری کووید-19 می‌باشد.در افراد سالم از دومین روز ورود ویروس SARS-CoV-2 به بدن، سیستم ایمنی فرد‌ برای مقابله با ویروس  فعالیت خود را از طریق تولید آنتی‌بادی‌های اختصاصی (IgM) آغاز می‌کند. با گذشت زمان و اوایل هفته دوم، علاوه بر آنکه مقدار تولید و تجمع آنتی بادی IgM ضد کووید-19 در خون افزایش می یابد، آنتی‌بادی تخصصی تری به نام IgG  نیز قابل شناسایی می‌باشند. میزان تولید IgG از هفته دوم آغاز می‌شود و در اواسط هفته سوم به حداکثر مقدار خود می‌رسد و پس از آن با کمی تنزل، در سطوح  قابل تشخیص به روش الایزا  برای مدتی در خون باقی می‌ماند (زمان دقیق آن هنوز به درستی مشخص نشده است). انجام تست  SARS-CoV-2 IgG,IgM نه تنها برای بررسی سابقه آلودگی افراد به ویروس کووید-19 قابل انجام است، بلکه به عنوان یک تست غربالگری برای شناسایی اهداکنندگان پلاسما به منظور درمان بیماران مبتلا به بیماری کووید-19 و روش های پلاسما درمانی نیز مفید می باشد.

 

 

سی تی اسکن سینه (Computed tomography (CT) of the chest) 

 

در مسیر تشخیص کووید-19، اگرچه روش RT-qPCR یک روش اختصاصی است اما باید نتایج منفی کاذب را نیز در نظر داشت چراکه تشخیص نادرست این بیماری عواقب جدی را به دنبال خواهد داشت.  از این رو بسیاری از پزشکان پیشنهاد کرده اند که انجام CT اسکن سینه به عنوان یک روش تشخیص کمکی ضروری  است زیرا یک روش بسیار حساس است و می‌تواند تصاویر مشخصی از وقوع پنومونی (ذات الریه) و میزان درگیری ریه های بیمار را به نمایش بگذارد. از این رو در افراد مشکوک به عفونت SARS-CoV-2 که نتایج تست RT-qPCR در آنها منفی گزارش می‌شود، تکرار مجدد تست RT-qPCR و سی تی‌اسکن سینه می‌تواند مفید باشد. انجام سی‌تی‌ اسکن با وضوح بالا (High resolution CT, HRCT) در جهت بررسی ریه‌ها برای  تشخیص بیماری در مراحل اولیه و ارزیابی شدت عفونت کووید-19 در بیماران ضروری است. CT اسکن های معمولی در بیماران کووید-19، تصاویری از شیشه مات در  بافت پارانشیمی هر دو طرف ریه (Bilateral pulmonary parenchymal ground-glass) و کدورت‌ های ریوی تثبیت شده (Consolidation Pulmonary opacities) را نشان می‌دهند و  در بعضی از موارد به صورت  اشکال دایره ای که به سمت اطراف خارجی بافت ریه توسعه پیدا کرده اند، دیده می‌شوند. اگر چه سی‌تی اسکن سینه به عنوان یک روش تشخیصی بسیار با ارزش در جهت تشخیص بیماری کووید-19 در نظر گرفته می شود، به خصوص در مناطقی که ویروس SARS-CoV-2 شیوع بالایی دارد، اما مانند دیگر روش‌های تشخیصی  نقایصی نیز در این روش وجود دارد  از قبیل عدم تمایز در میان انواع عفونت‌های ویروسی ذات الریه‌ای و تصاویر CT غیر معمول. درگیری بافت ریه در بیماران  مبتلا به بیماری های سارس (SARS) و مرس (MERS) نیز  مشاهده می شود و تصاویر CT اسکن سینه آنها نیز مانند بیماران مبتلا به بیماری کووید-19 بصورت کدورت‌های شیشه‌ای مات و تثبیت شده دیده می شود. این مسئله، اختصاصیت روش CT اسکن در جهت تشخیص قطعی بیماری کووید-19 را کاهش می‌دهد و از طریق تصاویر CT اسکن سینه به تنهایی، تشخیص افتراقی بیماری‌های سارس ، مرس و کووید-19 ( و یا بیماری های ذات‌اریه ویروسی دیگر) غیرممکن است. از این‌رو، انجام آزمایش RT-qPCR در کنار روش CT اسکن در جهت تشخیص قطعی ابتلا به ویروس کرونا و بیماری کووید-19 ضروری‌ است.