بیماری تیفوس چیست؟
تیفوس یک بیماری حاد تبدار است که علت آن یک باکتری (ریکتزیا) منتقله از بندپایان آلوده میباشد. امکان دارد این عفونت پوست، دستگاه عصبی مرکزی، لوله گوارش و عضلات را تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری دارای سرایت فرد به فرد نیست.
انواع بیماری تیفوس
به طور کلی سه نوع تیفوس وجود دارد. شایع ترین نوع تیفوس، تیفوس اپیدمیک یا شپشی است که عامل آن ریکتزیا پرووازکی می باشد. نوع سوم تیفوس، آندمیک یا تیفوس ککی نام دارد که به تیفوس موشی معروف است که عامل آن ریکتزیا تیفی می باشد. نوع سوم تیفوس کنه ای نام دارد ( tick typhus ) که عامل بیماریزا ( R.australis) است.
عامل بیماری
عامل عفونی این بیماری در تیفوس شپشی(همه گیر)، ریکتز یا پروازکی و در تیفوس موشی ، ریکتز یا تیفی است .ریکتزیاها باکتریهای کوچکی هستند که انگل اجباری درون سلولی میباشند. شکل ظاهری آنها بصورت میله ای یا کروی است.
دوره کمون : این دوره در هر دو نوع تیفوس بین 1 تا 2 هفته و معمولا 12 روز است.
دروه واگیری : بیماری تیفوس بطور مستقیم از یک شخص به شخص دیگر منتقل نمیشود.
مخزن بیماری : مخزن ریکتزیاها در تیفوس شپشی (همه گیر)انسان است و در تیفوس نوع موشی جوندگان هستند. حشره منتقله در تیفوس شپشی ،شپش و در تیفوس موشی ،کک ها هستند.
* تیفوس شپشی (همه گیر)
عفونت توسط شپش آلوده از انسان به انسان انتقال می یابد.
چرخه ی انتقال تیفوس شپشی
انسان / شپش/ انسان/ شپش
شپش با خوردن خون فرد تب دار آلوده میشود. میکروب در روده شپش تکثیر یافته و پس از شپش از راه خونخواری از یک انسان بیمار در مرحله ی تبدار آلوده می شود . میکروب در لایه سلول های دستگاه روده ای شپش تکثیر می بابد و پس از 5-3 روز در مدفوع شپش پیدا می شود.
* تیفوس موشی
عامل تیفوس آندمیک یا تیفوس ککی یا تیفوس موشی ریکتزیا تیفی ( R.typhi ) میباشد. این نوع تیفوس بین انسان و جانوران مشترک بوده و مخزن عفونت موش است. عفونت در موش ها به شکل ناپیدا، دراز مدت و غیر کشنده می باشد .
تکثیر عفونت بین موشها با کک موش (x.Cheopis) است .
هرگاه یک x.Cheopis سرگردان بماند، انسان راآلوده می کند و باعث انتقال عفونت به انسان خواهد شد.
در واقع راه انتقال بیماری به انسان گزش کک نیست.
راههای انتقال بیماری تیفوس موشی
1- تلقیح مدفوع کک ( Flea ) آلوده
2- استنشاق مدفوع آلوده کننده خشک شده
پس از آلودگی کک این حشره تا پایان عمر آلوده خواهد ماند و کک نمی تواند از راه تخمدان ریکتزیا را انتقال دهد.
* تیفوس کنه ای
این گونه تیفوس یک بیماری حاد تبدار است که از طریق یک باکتری انتقال یافته از کنه های آلوده میباشد. این نوع تیفوس از فردی به فرد دیگر سرایت نمی کند. این عفونت پوست ، دستگاه عصبی مرکزی ، لوله گوارش و عضلات را درگیر میکند و در همه سنین دیده می شود اما در کودکان و بزرگسالان جوان شایعتر است.
علائم تیفوس کنه ای
علایم زیر 2 تا 5 روز پس از گزش کنه بروز می کند:
تب و لرز
جوش پوستی قرمز در ناحیه دست و پا و تنه و شکم
سردرد
ضعف و درد عضلانی ، سفتی پشت
تهوع و استفراغ
گیجی و اغما
علائم تیفوس اغلب معمولا بصورت سردرد ، عرق ، تب و دردهای عمومی ظاهر میشود. 5 تا 6 روز پس از بروز نشانه های بیماری دانه های قرمز در قسمت بالای شکم و سپس در تمام بدن غیر از صورت و کف دست و پا پیدا میشود. به طور معمول آثار مسمو میت بسیار روشن بوده و بیماری پس از 2 هفته با فرو کش کردن تب تمام خواهد شد. در صورت عدم درمان بیماری و اغلب در سنین بالاتر موجب مرگ میشود. علائم تیفوس کنه ای همانند تیفوس شپشی و خفیفتر از آن و میزان کشندگی در این نوع برای تمام گرو ههای سنی حدود یک در صد میباشد.
درمان تیفوس
مصرف دا کسی سیکلین یا تترا سیکلین همراه کلرا مفنیکل خوراکی برای درمان این بیماری به کار میرود.
عوارض تیفوس
هپاتیت
خونریزی دستگاه گوارش
کاهش حجم خون
پیشگیری و کنترل تیفوس
- رعایت کردن بهداشت محیط و بهداشت فردی و استحمام و شستن مرتب لباسها
- سم پاشی کردن اماکن و لباسهای آلوده با حشره کش مناسب و یا هما هنگی سطوح بالاتر
- گزارش تلفنی و فوری موارد مشکوک
- چنانچه پاکسازی البسه و محل زندگی صورت بگیرد دیگر نیاز به جداسازی بیمار نیست .
- افرادی که با بیمار ارتباط نزدیک دا شته اند باید به مدت 2 هفته مورد ارزیابی قرار بگیرند.
تهیه و تنظیم:
نشاط خسروی – میکروبیولوژیست
منبع
